CONTOH LEGENDA

KARANG BOYO

Ana Kadipaten Tunjung Pura, Prabu Nendra Jaya nduwe anak lanang siji, jenenge Manggala Jombi. Ing sawijining dina Nendra Jaya lunga saking Kadipaten Tunjung Pura amarga entuk undangan saking Kadipaten Kencana. Ana kana lagi ana adicara syukuran.

            Sakdurunge lunga Nendra Jaya mekasi putrane, Manggala Jombi.

            “Ngger, aku titip Kadipaten Tunjung Pura aja kok tinggal lunga sakdurunge aku bali, amarga Kadipaten ora ana sing njaga. Keris Krida Lawu ora ana sing nunggoni.”

            Manggala Jombi semaur.

            “Inggih rama, sendika dhawuh.”

            Ananging Manggala Jombi lali karo wekasane ramane, dheweke lunga saka Kadipaten arep ketemu karo Rara Jenggi. Dheweke pengen ketemu karo Rara Jombi amarga wis suwe banget anggine ngempet kangen. Nalika metu saka Kadipaten tekan dalan jebul ana sing ngintik’i Manggala Jombi karo Rara Jenggi. Lawe siwer kuwi wis suwe seneng karo Rara Jenggi ananging tresnane ditampik amarga Rara Jenggi tresnane menyang Manggala Jombi. Lawe siwer kuwi anake Raja Sentraka saka Kadipaten Brana Soka. Lawe Siwer nututi lungane Manggala Jombi, atine sansaya panas amarga weruh Manggala Jombi andum katresnan karo bocah wadon sing ditresnani.

            Dheweke sing maune dikon Ramane ngawat-awati Kadipaten Tunjung Pura, merga karepe ramane pengen nyolong keris Krida Lawu banjur bali menyang Kadipaten Brana Soka wadul marang ramane. Kandha yen kahanan Kadipaten Tunjung Pura ora ana sing njaga. Raja sentraka banjur siap-siap arep nyolong keris Krida Lawu.

            Raja Sentraka lunga menyang Kadipaten Tunjung Pura, ananging ana prajurit akeh sing lagi siaga kasebar ing siseh-siseh Kadipaten. Raja sentraka ngakali para prajurit kanthi cara nyamar dadi prajurit kana lan dheweke uga ngetokake aji-aji sirep supaya para prajurit ngantuk. Dheweke banjur gampang anggone mlebu kadipaten.

            Para prajurit kuwi bener-bener ora sadar merga kena sirep. Banjur Raja Sentraka mlebu ana papan panggonan kana kanthi alon-alon lan ati-ati ngleboni kamar siji mbaka siji nganti ketemu keris krida lawu. Keris kuwi banjur digondol karo metu alon-alon nyambi ngawat-awati kahanan.

            Nendra jaya wis bar anggone nekani acara syukuran ana ing Kadipaten Kencana. Dheweke krasa ora penak atine, kuater lan was-was. Banjur dheweke nyuwun pamit lan nyuwun pangapura amarga kesusu bali. Nendra jaya bali tekan Kadipaten Tunjung Pura, dheweke weruh ana maling, banjur saklorone adu kasekten. Ananging Nendra Jaya kalah lan maling kuwi mlayu.

            Nalika Manggala Jombi lagi kangen-kangenan lan gegojekan karo Rara Jenggi, dheweke kelingan wekasane ramane. Banjur ora kepenak rasa atine lan njaluk pamit karo Rara Jenggi kesusu ndang bali. Sawise tekan kadipaten Manggala Jombi weruh ramane lemes merga kalah adu kaseketen karo malingmanggala Jombi krasa yen dheweke salah. Amarga kesalahane Manggala Jombi nglanggar kesalahane Nendra Jaya, dheweke diutus lunga ngrebut keris krida lawu sing di colong maling. Dheweke nyuwun pamit lan nyuwun restune ramane. Manggala Jombi lbanjur lunga kanggo nggoleki sapa sing nyolong keris kridha lawu. Dheweke lunga menyang Kadipaten Brana Soka.

Sawise ngukum putrane  lan ngutus putrane ngrebut keris krida lawu, Nendra Jaya krasa sansaya lemes, merga bar kalah adu kasekten. Nendra jaya kelangan separo kekuatane, banjur dheweke tapa menyang pinggir kali Silugangga supaya kekuatane balik maneh.

            Sawise lunga saka kadipaten Tanjung Pura, Manggala Jombi tekan tengah alas. Dheweke dumadakan  di cegat karo tiyang sepuh. Tiyang sepuh menika Ki Brayat. Dheweke banjur digeret menyang gubuke Ki Brayat. Ki Brayat ngomong.

            “He…Jombi, aku ngerti yen kowe diutus ngrebut keris krida lawu sing dicolong maling leh?”

            “Lha kok panjenengan ngertos Ki?”

            “Saiki aku takon apa kowe rumangsa wis nduwe sangu kanggo ngrebut kuwi?”

            “Dereng Ki, kados pundi?”

            “Yen ngono aku nduwe sangu kanggo kowe.”

            “Sekedap, panjenengan sinten Ki?”

            “Aku Ki Brayat,aku mungsuhe sing nyolong keris krida lawu.”

            “Sinten Ki ingkang nyolong keris krida lawu?”

            “Raja saka Brana Soka, yaiku Raja Sentraka.”

            Manggala Jombi diajari jurus-jurus lan ilmu-ilmu supaya bisa ngalahake mungsuh. Dheweke diwenehi  aji-aji  supaya bisa ngilang. Sawise bisa nguasani aji-aji saking Ki Brayat, Dheweke nyuwun pamit lan ngucapake matur suwun . Manggala Jombi lunga dhisik ing dhusun tlaga tirta arep nemoni Rara Jenggi. Dheweke kepengen crita lan njaluk pandungane Rara Jenggi dhisik.

            Nalika dheweke arep lunga menyang dhusun tlaga tirta. Ana tengah  alas dicegat karo prajurit-prajurit kongkongane Lawe Siwer. Nanging kanthi gampange prajurit-prajurit kuwi bisa dikalahake. Banjur dheweke nutukake laku. Nanging ora let suwe dumadakan Lawe Siwer medhot lakune. Banjur saklorone tarung adu kasekten.

            Manggala Jombi takon.

            “Sapa kowe lan apa karepem?”

            “Aku Lawe Siwer, aku ora terima yen kowe karo Rara Jenggi. Aku sing wis suwe tresna karo dheweke, nanging kowe sing ditresnani.”

            “Aku oranduwe urusan karo kowe, aja medhot dalanku!”

            “Aja kecangkeman, yen kowe lanang ayo mungsuh aku!”

            “Tak turuti,aja sesumbar!”

            Nalika adu kasekten karo Lawe Siwer, lengene Manggala Jombi kena sabetan pedhange Lawe Siwer. Sawetara Manggala Jombi ambruk, nanging ora suwe dheweke njenggelek, tangi, banjur ngadek ngunus pedhange. Sanalika Lawe Siwer ketiawasan kena padhange Manggala Jombi tembus ing dhadhane.

            Sawise bisa mateni Lawe Siwer, Manggala Jombi bali dhisik menyang Tunjung Pura, arep ngobati lengene. Nganti tumeka ing Tunjung Pura, para prajurit langsung mapah lan ngobati lengen Manggala Jombi. Sinambi crita karo apa sing kedadeyan menyang awake kuwi mau. Banjur para prajurit padha sarujuk melu dheweke nyekel sapa sing maling kerise Ramane.

            Sawetara setengah ari, dirasakna awake wis rada seger dheweke mutusake lunga nggolek keris kridha lawu di iringi karo para prajurit sing setya. Nanging ana Kadipaten Brana Soka, Raja Sentraka lagi nandhang kasripahan. Amarga krungu yen Lawe Siwer mati tarung karo Manggala Jombi, banjur ngutus prajurit supaya nyekel Manggala Jombi.

            Ana tengah dalan rong pasukan kuwi mau kepethukan, banjur perang padha kuate. Ananging sing prajurit saka Brana Soka kalah. Panas atine Manggala Jombi ngerti yen kuwi prajurite Brana Soka, semono uga langsung arep lunga menyang Brana Soka. Nanging dheweke pencar karo pasukan prajurite kanggo ngepung kadipaten Brana Soka.

            Manggala Jombi mlaku dhewe, ananging ana tengah dalan dheweke diserang macan, banjur dheweke ditulungi Ki Brayat. Beja Manggala Jombi ora gena-gena, awake durung nganti tatu. Banjur barengan karo Ki Brayat arep nyerang Brana Soka. Sawise tekan Brana Soka, Manggala Jombi mbengok-mbengok ngakon Raja Sentraka metu. Raja Sentraka muntab, metu lan kedadian tarung sengit. Nanging sempet kalah Raja Sentraka mlayu menyang alas, amarga krungu swara prajurit-prajurit sing arep ngepung dheweke. Manggala Jombi nggudak Raja Sentraka sing dumadakan memba rupa dadi Manggala Jombi. Ananging dheweke ngerti yen kuwi siasate kanggo para prajurit supaya bingung.

            Ki Brayat sing melu nyusul weruh saka kadohan yen ana lara Manggala Jombi.

            “Kanggo nglabuhi prajurit Tunjung Pura, Raja Sentraka memba rupa dadi Mnggala Jombi. Banjur prajurit padha bingung.”  Ucape Ki Brayat.

            Manggala Jombi banjur kelingan carane supaya prajurite ngerti ngendi sing asli lan palsu. Manggala Jombi nduduhake lengene sing kena bekas sabetan perang karo Lawe Siwer. Banjur Manggala Jombi nantang  Raja Sentraka sing malih rupa dadi awake supaya nduduhake lengene ning ngarepe para prajurit. Raja Sentraka ora bisa nduduhake lengene amarga dheweke pancen Manggala Jombi palsu. Yen dheweke nduduhake lengene wis mesthi ketudhuk.

            “Yen kowe pancen Manggala Jombi coba nduduhno lengenmu sing kena sabetan pedhange Lawe Siwer!” tantang Manggala Jombi marang Raja Sentraka.

            Nanging suwe ora wani jawab, mung keweden merga kethuduk Raja Sentraka banjur perang karo Manggala Jombi. Manggala Jombi kasil gawe Raja Sentraka klenger. Dheweke nemokake keris kridha Lawu ing jero rasukane Raja Sentraka. Keris Kridha Lawu bakal diparingake karo Ramane.

            Para prajurit banjur nggotong Raja Sentraka sing klenger, di gawa menyang Kadipaten Tunjung Pura. Raja Sentraka banjur diukum mati amarga wis maling keris Kridha Lawu lan memba-memba dadi Manggala Jombi.

            Pungkasaning cerita, Manggala Jombi krama karo Rara Jenggi, banjur dheweke dipunparingi wilayah supaya dibabad dadi dhusun. Nalika Jombi lan Jenggi lagi babad alas kanggo digawe dhusun, dheweke krasa sayah. Saklorone padha ngelih lan arep mincing dhisik ana ing jomblang tengahing alas. Karepe kanggo madhang wayah awan, nanging suwe anggone mincing durung entuk-entuk. Saka njero njomblang ana puseran banyu, banjur Jenggi takon marang garwane.

            “Apa kuwi mas? Kok banyu kuwi muser-muser?”

            “Tak karang kuwi Boyo.”  wangsulane Jombi.

            Banjur nalika wis babad dhusun banjur dijenengi Karang Boyo, wargane padha rukun lan ayem tentrem. Nganti tekan saiki makam Mbah Jenggi lan Mbah Jombi isih dirumat dening warga dhusun lan dadi penggedhe dhusun Karang Boyo.