Morfologi yaiku
cabang linguistik kang ngidentifikasi satuan-satuan dasar basa kango satuan
gramatikal. Utawa morfologi yaiku ilmu kang nyianoni utawa ngrembag ngrembag
babagan tata tembung lan kajian gramatikal, struktur internal tembung, cakupane
tembung, bagian-bagian tembung lan pembentukan tembung-tembung.
Morfem
yaiku menika susunan kang paling cilik pembentuk tembung.
Tuladha :
Ny + sate = nyate M + pecel =
mecel
Ng + sop = ngesop N + tongseng =
nongseng
Morf
yaiku kumpulan saka morfem kang nduweni fungsi lan makna kang padha. Sifate konkret.
Tuladha :
Di + gawa = digawa
Ke + gawa = kegawa
Alomorf
yaiku
variasi saka morfem utawa perubahan morfem amerga lingkungane.
Sa + gelas = sagelas
Se + gelas = segelas
Sak + gelas = sakgelas
Proses Morfologi
Proses Morfologi uga bisa kasebut
pembentukan tembung. Proses pembentukan tembung ana 5 yaiku :
1.
Afiksasi
yaiku pembentukan tembung kang nambahake afiks kang ana ing tembung dasare.
Bagian saka afiksasi yaiku Presfik, Sufiks, Infiks, konfiks. Prefiks yaiku
afiks kang dideleh ana ing sangarepe tembung dasare, misale di+gawe = digawe.
Sufiks yaiku afiks kang dideleh ana ing sakmburine tembung dasare, kayata atus
+ an = atusan. Isfiks yaiku afiks kang diseselake ana ing tengah-tengahing
tembung dasar, kayata in+sawang = sinawang. Konfiks yaiku afiks kang diselehake
ana ing ngarep lan mburine tembung dasare, kayata ke-/-an + maling =
kemalingan.
2.
Reduplikasi
yaiku proses morfemis kang ngulang tembung dasar karo mrfem dasar kang bebas
utawa terikat. Tuladhane yaiku mlayu-mlayu, lunya-lunyu.
3.
Komposisi
yaiku proses nggabungake morfem dasar kaliyan morfem dasar kang bebas utawa
terikat. Tuladhane yaiku wong+tuwa = wong tuwa, semar+mendem = semar mendem.
4.
Modifikasi
ana 2 yaiku morfologi zero lan morfologi internal. Modifikasi zero utawa
konversi yaiku perubahan saka kelas 1 mara ing kelas kata lyane. Tuladhane
camat- kecamatan. Pacul – macul. Modifikasi intelnal namung dipelajari ana ing
basa inggris.
5.
Pemendekan
yaiku proses morfemis kang mendekake utawa
ngurangi bagian-bagian morpheme. Tuladhane UGM, Puskesmas, UKS.
Proses
Infleksional lan Proses Derivasional
1.
Proses Infleksional
Yaiku proses perubahan
tembung kang ngubah bentuke tapi ora ndadekake perubahan maknane utawa bentuk
leksikale. Uga bisa ngubah kelas katane
Tuladha : gawa dadi
nggawa = makane tetep
2.
Proses Derivasional
Yaiku proses perubahan
bentuk tembung kang ngubah bentuke lan uga ngubah maknane.
Tuladha: camat dadi
kecamatan = kecamatan digawe utawa saka camat. Kecamatan mengacu karo pangonane
(tempat), yen camat mengacu karo uwonge (orangnya).
Tidak ada komentar:
Posting Komentar